زنگ عربی

 مفاخر و بزرگان

در سیر تدوین و رشد علوم ادبیات عرب افراد بسیاری زحمت کشیده اند که نتایج تلاش این بزرگان اکنون به صورت کتب و رساله نمایان است و طلاب و پژوهشگران این عرصه از آنها استفاده می کنند

در این بخش برآنیم تا به بیان زندگی بزرگان و مفاخر این راه بپردازیم تا طالبان این علوم را مشوقی باشد در راه فرا گیری و نشر این علومی که خدمتگزار فهم سخنان قرآن و ائمه اطهار می باشند

در اولین بخش این موضوع به بیان زندگی محمود بن عمر بن محمد بن عمر خوارزمی معروف به ابو القاسم زمخشری صاحب تفسیر کشاف می پردازیم

برای مطالعه بیوگرافی ایشان به ادامه مطلب مراجعه کنید

 « زمخشرى» با نام کامل محمود بن عمر بن محمد بن عمر خوارزمى از بزرگان مذهب حنفى و معتزلى به شمار مى‏آید.

ابن کثیر در کتاب« البدایه و النهایه»( ج 12، ص 272) مى‏گوید:« محمود بن عمر بن محمد بن عمر معروف به ابو القاسم زمخشرى مؤلف کشاف در تفسیر و مفصل در نحو است».

زمخشرى منسوب به زمخشر یکى از روستاهاى خوارزم است که ولادت وى در آنجا به سال 476 ق بوده است. با توجه به اینکه سال وفات وى را 538 ق دانسته‏اند، سال ولادت و مدت عمرى را که ابن کثیر نقل کرده درست به نظر نمى‏آید؛ زیرا اگر مدت عمر وى را یعنى 76، از 538 سال وفات کم نمائیم 462 مى‏شود پس باید سال ولادت پنج سال کمتر از عدد مذکور باشد یا اینکه مدت عمر وى 71 سال باشد.

زمخشرى در خوارزم زندگى مى‏کرد که سالهاى سال مرکز بزرگ علمى به شمار مى‏آمد و در آن دیار علم و معرفت رواج گسترده‏اى داشت. ولى در این مرکز دانش‏هاى فراوانى را بدست آورد، قرآن را حفظ کرد و حدیث را فرا گرفت و در واژه‏شناسى عربى مهارت پیدا کرد.

هیچیک از تذکره‏نویسان تاریخ ورود وى به بغداد و مدت اقامت در آن را ضبط ننموده‏اند. با حدس و گمان مى‏توان گفت که وى براى تکمیل تحصیلات خوارزم به بغداد آمده است. همچنین بازگشت وى به درازا مى‏کشد به حدیکه نوجوانى و جوانى وى در این شهر سپرى مى‏شود و به سن کمال مى‏رسد و از نظر رشد عقلى و فکرى به مقام مناسبى ارتقا مى‏یابد.

وى به قصد زیارت بیت الله به حجاز سفر نمود. مدت اقامت زمخشرى در همسایگى خانه خدا چندین سال به درازا کشید و به همین مناسبت به وى لقب« جار الله» یعنى همسایه خدا داده شد که مراد از آن همسایگى و اقامت ایشان در کنار خانه خدا در شهر مکه است. وى سپس از مکه به خوارزم برگشت و در شهر جرجان خوارزم رحل اقامت افکند. در آنجا به مرض مبتلا شد و پس از آن وفات نمود. تاریخ نویسان وفات وى را شب عرفه سال 538 ق ضبط نموده‏اند.

اساتید:

ادبیات عرب را از ابو الحسن على بن مظفر نیشابورى و ابو منصور اصفهانى فراگرفت. داودى در طبقات المفسرین( ج 2، ص 315) مى‏گوید:« زمخشرى وارد بغداد شد و از ابو الخطاب بن بطر و ابو سعد شقانى و شیخ الاسلام ابو منصور حارث و گروهى دیگر از دانشمندان، علم و معرفت آموخت».

آثار

زمخشرى آثار سودمندى تالیف نموده و به یادگار گذاشته است که از آن جمله است: 

1- الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل‏

2- الفائق فى غریب الحدیث‏

3- اساس البلاغة

4- المقامات فى امثال العرب‏

5- ربیع الابرار و فصوص الاخبار

6- متشابه اسماء الرواة

7- اطراق الذهب‏

8- النموذج‏

9- الرائض فى الفرائض‏

10- النصائح الکبار

منبع:نرم افزار نور